“Giải Vàng cuộc thi Olympic Phát minh và Sáng tạo khoa học thế giới 2020 là món quà mình muốn dành tặng mái trường mang tên nhà bác học Marie Curie, nơi mình đã gắn bó 6 năm qua. Đặc biệt, mình muốn tri ân thầy Đức Thắng (GV Hóa), người đã truyền cho mình tình yêu với lĩnh vực Hóa học”, Nguyễn Bảo Huy (12M2) chia sẻ.

Từ niềm say mê tìm hiểu các chất gây ô nhiễm môi trường đất, nước, không khí…, Bảo Huy đã mạnh dạn ghi danh vào nhóm nghiên cứu VN3. Không chỉ vậy, sự cố rò rỉ thủy ngân do cháy kho tại nhà máy Rạng Đông (Thanh Xuân, Hà Nội) vào cuối tháng 8/2019 đã tác động mạnh tới cậu. Bảo Huy cho biết: “Nhóm chúng mình gồm 6 học sinh lớp 11, 12 đến từ trường Marie Curie, Lương Thế Vinh và Yên Hòa. Với mong muốn mang kiến thức đã học được để giúp người dân và các nhà môi trường xử lý kịp thời các sự cố ô nhiễm về thủy ngân, chúng mình đã cùng nhau nghiên cứu và hoàn thành đề tài “Thu hồi hiệu quả thủy ngân II bằng cách sử dụng phức hợp oxit kim loại - polyme”. Cả nhóm bắt đầu tiến hành dự án từ giữa tháng 10/2019 đến tháng 8/2020, dưới sự hướng dẫn của các thầy cô ở ĐH Quốc gia Hà Nội”.

Với các tiêu chí như: khả năng hấp phụ, động học, vệ sinh và tái sử dụng, nhóm VN3 dùng hợp chất hóa học Fe₃O₄/Al₂O₃/Polymer (FAPO) nhằm loại bỏ nhanh chóng thủy ngân Hg (II) khỏi nước. Trong số các kỹ thuật lọc nước để xử lý một loạt hợp chất từ nước thải công nghiệp, các bạn chọn phương án hấp phụ bởi giá cả phải chăng, hiệu quả, dễ thực hiện. Qua các phép so sánh với tiền chất, FAPO cho thấy khả năng hấp phụ Hg (II) là 96%, cao hơn so với Fe₂O₃ (76%) và Al₂O₃ (85%). Nhóm VN3 sử dụng các phương pháp như: TEM, SEM-EDX, FTIR và VSM để xác định cấu trúc vật lý của FAPO. Hợp chất này có kích thước nano và phân bố đồng đều nên khả năng hấp phụ được tăng lên đáng kể. Ngoài ra, FAPO còn dễ thu hồi bởi từ tính của nó. Chỉ cần dùng nam châm trong vòng 5 giây là có thể thu lại thủy ngân và FAPO trong môi trường thí nghiệm. Đồng thời, sau ít nhất 5 lần sử dụng, FAPO vẫn cho thấy khả năng hấp phụ là 91,9%; chứng tỏ tính hiệu quả cao trong việc tái sử dụng. Vì thế, theo Bảo Huy và các thành viên khác của VN3, FAPO hứa hẹn là hợp chất giúp thu hồi Hg (II) trong nước một cách nhanh chóng, hiệu quả và tiết kiệm nhất trong tương lai.

Ngoài thời gian làm việc với các giáo sư, Bảo Huy còn cùng các bạn trong nhóm thường xuyên lên thư viện hay truy cập mạng Internet để tìm đọc các tài liệu liên quan đến vật liệu xử lý tình trạng ô nhiễm do thủy ngân. Bên cạnh đó, các bạn trực tiếp thực hành ở phòng thí nghiệm chuyên nghiệp của ĐH Khoa học Tự nhiên. Tại đây, cả nhóm làm việc dưới sự hướng dẫn của các tiến sĩ trẻ năng động, nhiệt tình và tâm huyết.

Bảo Huy cho biết thêm, đề tài theo hướng nghiên cứu mới, với vật liệu mới và đòi hỏi sự chuẩn xác trong thực nghiệm. Nhiều kiến thức tham khảo sử dụng thuật ngữ chuyên ngành tiếng Anh yêu cầu các bạn phải có nền tảng ngoại ngữ tốt, cũng như vốn hiểu biết phong phú về những khái niệm khoa học bằng tiếng Việt. Hơn nữa, các bạn phải tự tin và có kỹ năng thuyết trình tốt bằng tiếng Anh để trình bày đề tài trước hội đồng giáo sư trong nước và quốc tế. Không những vậy, thủy ngân là chất khá độc nên trong suốt quá trình nghiên cứu, các bạn luôn phải lưu ý tới vấn đề an toàn. Chẳng hạn: khi vào phòng thí nghiệm, phải mặc đồ bảo hộ, đeo khẩu trang, kính và găng tay; sau mỗi lần thực nghiệm, phải tuân thủ nghiêm ngặt yêu cầu vệ sinh cá nhân để không ảnh hưởng đến sức khỏe. Bảo Huy tâm sự: “Mới đầu tiếp cận đề tài, mình thấy rất khó, toàn kiến thức cao siêu, đòi hỏi khả năng tự đọc, tự nghiên cứu rất nhiều. Có lúc, mình chán nản, không muốn tiếp tục vì nghĩ nghiên cứu khoa học thật xa vời hay nhiều thí nghiệm kéo dài cả ngày mà không thành công… Nhưng rồi, mình nhận được sự động viên của gia đình và thầy cô nên đã cố gắng vượt qua và làm tiếp”.

Đề tài do nhóm Bảo Huy thực hiện được Ban giám khảo đánh giá cao. Đồng thời, các bạn còn “ăn điểm” về chất lượng video thuyết trình của từng thành viên hay poster ấn tượng của nhóm. Hội đồng giám khảo cũng rất hài lòng về thái độ làm việc nghiêm túc và hết mình của nhóm VN3.

Không dừng lại ở việc chinh phục giải Vàng, Bảo Huy đang cùng các giáo sư trong nước và ngoài nước hoàn thiện báo cáo khoa học để đăng lên tạp chí quốc tế. Cậu rất mong đề tài sớm được đưa vào thực tiễn để góp phần xử lý vấn đề ô nhiễm môi trường.